1965-1971 yılları arasında İhsan Sabri Çağlayangil perspektifinde Türkiye'nin Kıbrıs politikası

Kıbrıs, verimli iklimi ve coğrafi konumu nedeniyle M.Ö. 10 bin yılına kadar geriye giden bir tarihe sahip olup bu stratejik değerini ilerleyen yıllarda artırarak sürdürmüştür. Tarihsel süreç içerisinde özellikle bölgede hakimiyetini pekiştirmek ve ticaret yollarının güvenliğini sağlamak isteyen devletler, sahip olduğu stratejik konumu itibariyle Kıbrıs’ı daima kontrol altında tutmak istemiştir. Bir taraftan Kıbrıs, devletlerin egemenlik mücadelesi verdiği bir bölge olurken diğer taraftan araştırmacılar içinde önemli bir araştırma alanı olmuştur. Bu çalışmalarda, siyasi, sosyal, ekonomik, coğrafi ve kültürel konular başta olmak üzere birçok farklı açıdan Kıbrıs meselesi tartışılmıştır. Bu çalışmada ise Kıbrıs’ın siyasi süreci ele alınmış ve şu sorulara yanıt aranmıştır; Kıbrıs meselesinin Türk dış politikasına etkileri nelerdir? Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil’in dış politika anlayışının Kıbrıs politikasına etkileri nelerdir? 1965-1971 yıllarında yaşanan gelişmeler Kıbrıs’ın geleceğini nasıl etkilemiştir? Çalışmanın tarihsel arka planı, 1965-1971 yıllarında Kıbrıs konusunda yaşanan gelişmelerin doğru analiz edilebilmesi ve dönemler arasında tutarlı karşılaştırmaların yapılabilmesi maksadıyla Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs’ı fethetmesinden itibaren başlatılmıştır. Çalışmada, Kıbrıs’ın Osmanlı idaresine geçmesinin ardından yaşanan gelişmeler kronolojik sıra takip edilerek incelenmiş ve 1971 yılına kadar getirilmiştir. Çalışmadan çıkarılan en önemli sonuçlardan biri, Adalet Partisi’nin ve Çağlayangil’in dış politikada uyguladıkları denge siyasetinin Kıbrıs meselesinde yarattığı etkiler olmuştur. Demirel hükümeti yumuşama döneminin sağladığı siyasal zemini kullanarak Kıbrıs politikasında daha esnek bir tutum izlemiş ve izlediği bu esnek politika sayesinde Kıbrıs’ta yaşanan gelişmelere paralel bir siyaset geliştirmiştir. 1967 olaylarının ardından Türk ordusundaki eksikliklerin giderilmesi için hazırlıklara başlanması ve Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi’nin ilan edilmesi Demirel hükümeti siyasetinin birer yansıması olarak değerlendirilebilir. Sonuç olarak bu çalışmada, Kıbrıs meselesinin Osmanlı döneminden itibaren Türk dış politikasına etkisi bir bütün olarak değerlendirilirken KKTC’nin kuruluş sürecinde bir dönüm noktasını temsil eden 1965-1971 yıllarında Kıbrıs konusunda yaşanan gelişmelerin sonuçlarını ortaya koyarak literatüre katkı sağlanması hedeflenmiştir.