İklim koruma hukukunun özel hukuk sözleşmelerine yansımaları

İklimin ortalama durumunda ve/veya değişkenliğinde belirli bir süre boyunca görülen değişiklikler olarak tanımlanan iklim değişikliği, gezegenimizi ve barındırdığı tüm canlıları etkileyen, 21. yüzyılın belki de en önemli sorunlarından biridir. İnsan faaliyetleri nedeniyle gezegenimizin uğruyor olduğu zarar, artık sadece belirli bir bölgeyi ya da insanlığı değil, tüm dünyayı ve içerisinde yaşayan tüm canlıları doğrudan etkilemektedir. İklim değişikliğinin sebep olduğu küresel sorunların çözümünde ise birçok farklı disiplin bir araya gelmeli ve ortak menfaat doğrultusunda iş birliği içinde hareket etmelidir. İçerisinde birçok farklı paydaşın bulunduğu iklim kriziyle mücadele sürecinde ne gibi hukuki adımların atılması gerektiğinin belirlenmesi, kuşkusuz oldukça kritik bir öneme sahiptir. Bu küresel mücadele kapsamında, iklim değişikliği ile ilgili birçok uluslararası hukuki metin imzalanmakta, mutabakatlar yayınlanmakta; ulusal alanda ise ülkeler önemli adımlar atmakta, iklim mevzuatını geliştirerek, örneğin, kendi iklim kanunlarını oluşturmaktadır. Kuşkusuz, devletlerin yanında, özel hukuk tarafları da bu mücadelenin önemli paydaşlarından biridir. Bu noktada tarafların, iklimin korunması adına karşılıklı ne gibi sorumluluklar yükleyebileceği, özellikle aralarındaki ilişkinin temelini oluşturan özel hukuk sözleşmelerine ne gibi hükümler ekleyebilecekleri hukuken incelenmeli ve buna göre iklim hükümleri oluşturulmalıdır. Çalışmanın birinci bölümünde, küresel iklim değişikliği sürecinde devletlerin sorumlulukları, bu kapsamdaki uluslararası düzenlemeler ve bu düzenlemelerin Türkiye’ye yansımaları incelenmiştir. İkinci bölümde, iklimin korunması amacını içinde barındıran sürdürülebilirlik kavramı, çevre unsurunu da içinde barındıran ESG kriterleri ve şirketlerin bu bağlamdaki yükümlülükleri ele alınmıştır. İlk bölümde devletlerin, ikinci bölümde şirketlerin sorumluluğu çerçevesinde hukuki düzenlemelerin incelenmesinin ardından, bu düzenlemeleri göz önüne alarak, tarafların özel hukuk sözleşmelerine ne gibi iklim hükümleri ekleyebileceğine ilişkin değerlendirme yapılmış ve çeşitli örnek maddeler hazırlanmıştır. Yine aynı bölümde, iklim hükümlerinin hazırlanması aşamasında hangi unsurlara dikkat edilmesi gerektiği farklı kanunlar bakımından ele alınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde de, uyuşmazlıkların çözüm sürecinin iklim dostu olacak şekilde nasıl ele alınması gerektiğine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.