Yeni Osmanlılarda medeniyet tasavvuru

Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılı içerisinde siyasi, kültürel ve düşünsel alanda yapılan değişikliklerinde Yeni Osmanlıların medeniyet tasavvurları ele alınmıştır. Medeniyet kavramının muhtevasının Avrupa’dan Osmanlı yazın dünyasına dahli, sözlükler ve birincil kaynaklar aracılığıyla okura sunulmuştur. Osmanlı’nın toplumsal ve siyasi değişimine hizmet eden kavramlar, kimlik ve aidiyet inşasına hizmet etmiştir. Yeni Osmanlıların kendi zihinsel ve ahlaki çerçevelerince ele almış bulunduğumuz medeniyet tasavvuru çalışmamızdaki amaç, medeniyet kelimesinin Osmanlı topraklarına gelişinin yarattığı umumi değişimi ortaya koymaktır. Kavramın politize edilmesi, Avrupa kaynaklardan Osmanlı müelliflerinin kalemine, etimolojik ve filolojik olarak değerlendirilmiştir. Umumi tekamül hakkında düşünürlerin fikirlerini derlemek, tarih perspektifini genişletmek, Türk modernleşmesi hakkında müphem ve dağınık bilgileri toplamak ve tüm bu malumatların terkibinde bir çalışmaya olan ihtiyaç vesilesini gidermek amaçlanmıştır. Kendi dönemlerinde ve zihin dünyalarında bir yansıma şeklinde Osmanlı toplumuna katıştırılan medeniyet kavramı, günümüz için de tanım ve içerik konusunda muğlaklığını korumaktadır. Giderilmesi hedeflenen literatür boşluğu, Yeni Osmanlıların kavram seyyahlığı ile Türk modernleşmesinin oluşması ve gelişmesinde kavramların membası ve mahiyetinin ortaya konulması üzerinedir. Mevcut olan bu literatür boşluğunun giderilmesi, cemiyet üyelerinin fikirleri ve Osmanlı yazın dünyasına devşirdikleri kavramların çalışılması önemlidir. Çalışmamızda kullanılacak birincil kaynaklar; dönemin gazeteleri, yayınları ve sözlüklerdir. Bunların yanında devrin anlaşılmasında ve anlamlandırılmasında mahfuz belgeler derlenerek, devlet kütüphane ve arşivler taranmıştır.